Moeder

[moe-dir] – selfstandige naamwoord

1. Vroulike persoon wat 24 uur per dag werk. Gratis.

2. Iemand wat ’n kind kan hoor nies, drie slaapkamers ver, terwyl haar man langs haar lê en snork.

3. ’n Persoon wat alledaagse takies met een hand kan afhandel.

4. Die vrou wat nie soos ’n baba wil slaap nie, maar soos haar man.

5. Iemand wat nie gil nie, maar motiveringspraatjies gee vir kinders wat selektiewe gehoor het.

6. Iemand wat die wonder van ouerskap ervaar as die kinders almal slaap.

7. Haar voete word gebruik om Lego-blokkies in die nag op te spoor.

8. Iemand wat wens haar kinders maak miljoene rande, sodat sy eendag by hulle kan intrek.

9. Die persoon wat halfgekoude kos met smaak eet.

10. Iemand wat altyd lief is vir haar kinders, maar nie altyd ewe veel van hulle hou nie.

{sien ook: ‘masochis’, ‘mal’, ‘oormoeg’, ‘onderbetaal’, ‘verpleegster’, ‘onderwyseres’, ‘taxi-bestuurder’, ‘wyn-fynproewer’, ‘doekruiler’, ‘dissiplineerder’, ‘kok’, ‘laerskool-kostuumontwerper’, ‘geduldig’, ‘engel’}

 

 

***SUPERMA word in November deur Lapa Uitgewers uitgegee.

Advertisements

Kopluise

Om jou kind se huiswerkboek oop te maak en die ‘kopluise-briefie’ te lees, gee my nie meer hartkloppings nie. Ek trek skaars my skouers op. Ek hardloop nie histeries apteek toe en spandeer helfte van my salaris op spuite en roompies en sjampoe nie. Inteendeel.

Lehja was vier jaar oud toe ons die eerste keer kennis gemaak het met kopluise. Die duurste sjampoe, room, kammetjies en spuitmiddel is aangeskaf en ek het geduldig in die son gaan sit om my meisiekind se kop skoon te kam. Ek het gegril toe ek die krioelende kalante van naderby beskou. So gewapen met ‘n Bybelversie van geduld (en ‘n glasie wyn), het ek die taak die volgende dag weer aangepak. Die instruksies sê mens moet dit ten minste drie keer doen. Stukkie vir stukkie (en slukkie vir slukkie) is sy dus teen dag vier terug skool toe… met ‘n seer kopvel, maar luisloos.

Skaars drie weke later bel die juffrou weer: die goggas is terug en vir baba is hulle nie bang nie. Ons herhaal die proses. Maar hierdie keer gebruik ons ook Coca-Cola, Listerine, nog wyn (vir my, nie vir die kopluise nie), koeksoda, asyn en ek los sommer die spuit oornag in haar hare. Boererate teen kopluise.

Gooi brandewyn op haar kop, laat weet iemand. Dan ‘n koppie sand. Die luise word dronk en gooi mekaar dan met klippe dood. Snaaks hoe ek nie vir die simpel grap kon lag nie. Kopluise is nie snaaks nie. Wel, toè was dit nog nie.

En so het die oorlog tussen ons en die luise eintlik nooit opgehou nie. Wapenstilstand is altyd tydelik geroep, maar seker ook net om my meisiekind se rou kopvel te laat genees voor die volgende plaag van pestilensies oorneem.

Die probleem lê hier: ALLE mammas in die klas moet doen wat ek gedoen het… en nie almal het nie. Dit vat waarlik net een kleuterkopluis om die luisepidemie van voor af te ontsteek. In ‘n klas van 25 kleuters, hoef net EEN mamma lui/moeg/nie lus/oorwerk te wees, om te verseker dat kopluise nie uitgeroei word nie. Ek oordeel nie, ek sê maar net.

 

Toe trek ons weg van die kopluise af. 6500 km ver weg. En raai wat? Hier is OOK kopluise. En sò sit ek met TWEE kinderkoppies vol kopluise. Petrus weier dat ons naby sy hare kom. “Dis my luise! Los my luise!” Lehja raak tranerig, want sy onthou die brandende kopvel van ‘n jaar gelede. Dis toe dat ek die wondermiddel ontdek…

My eie kop kriewel nie meer nie. Die beddegoed ruik weer skoon en vars (en effens na ontsmettingsmiddel). My kinders is luisvry. Vir nou.

Tot ons weer ontmoet, staan my wapen slaggereed in die kombuis: ‘n vol bottel kameelsjampoe.

 

Vloermoer

Daar was geen sprake van rus in groen weivelde nie.

Ons was nie by waters waar daar vrede is nie.

Ek kort nuwe krag.

Ek het al baie van die ‘terrible two’s’ gehoor. Ek weet selfs van ouers wat met hul driejariges se vloermoere sukkel. Maar my seun is vier. VIER! En vandag het hy, vir die derde keer vanjaar, ‘n vloermoer gegooi wat my laat oorweeg het om hom kop onderstebo in die toilet te druk en dan die ‘sneller’ te trek.

(Voor enigeen die maatskaplike werker bel, laat ek net eers noem dat hy nou rustig lê en slaap in sy kamer… sonder enige bloed wat gevloei of fisiese skade wat berokken is.)

Hy het sy voete gestamp asof hy ‘n wildebees is. Hy het gegil soos ‘n straatvrou wie se geld gesteel is. Hy het sy vuiste geslaan teen tafels, stoele omgestamp, blokkies gegooi dat dit lyk soos ‘n Lego-slagting… en dit omdat ek die nare heks is wat weier dat hy 11 uur in die oggend vyf stafies sjokolade kan eet.

Vanoggend was geen genade aan my kant nie. Sy vloermoer het vir ‘n volle 56 minute geduur. In die skoolgebou. Ten aanskoue van kinders, kollegas, skoonmakers en my studente. Ek het gebid vir ‘n aardbewing. Ek het gehoop ‘n vulkaan ontplof en slurp my op. Ek het myself geknyp om seker te maak dit is nie net ‘n nagmerrie nie.

Ek het diep asemteue geneem en gedink aan al die Baba en Kleuter artikels wat ek al gelees het. Boeke oor dissipline en vloermoere en hoe om jou kleuter te hanteer. Ek het probeer om sag en rustig met hom te praat. Ek het probeer om hom op te tel en na ‘n meer privaat area te neem. Ek het probeer raas. Probeer ferm tog liefdevol wees. Probeer om hom te ignoreer. Ek het probeer om my nie te steur aan die ander mense wat staar nie. Ek het probeer om nie soos ‘n volslae mislukking te voel nie. Ek het probeer dat my bloed nie kook, terwyl ek glimlaggend na die mense kyk nie. Ek het probeer…

Sy rooi gesig, hees stem en vlak asemhaling hy my hart laat spasma. Van seerkry. Vir sy part.

Hoekom? Was die sjokolade regtig die oorsaak? Is dit nie dalk aanpassingsprobleme nie? Miskien moet ek ‘n arbeidsterapeut, speelterapeut of sielkundige nader? Miskien verlang hy ook na sy Ouma en Oupa? Miskien is hy moeg? Ek weet net een ding… en dit is dat ek nie weet nie. Ek dink ook nie ek wil nie. Sy tirade van 56 minute het my emosioneel uitgeput. Ek het my verstrykdatum bereik. Die melk is suur, die kaas gemuf en die eiers vrot.

Ek weet ek is nie alleen in die ouerskapstryd gewikkel nie. Ek weet daar is ander mammas wat ook al soos ek gevoel het… en dit is in hierdie gedagte waar ek my aanvaarding en vrede vind. Die feit dat dit nie die eerste, enigste, laaste vloermoer was nie, is my waters van rus.

My liewe seun, ek is jammer jou emosies is nog onverstaanbaar. Ek het dertig jaar meer ervaring as jy en ek verstaan alles steeds nie, so ek vergewe jou. Ek hoop dat jy my eendag sal vergewe oor ek nie vyf sjokolades vir jou wou gee nie. Al wat ek eintlik vir jou kan skryf is dit:

Selfs al gaan jy deur donker dieptes,

hoef jy nie bang te wees nie,

want ek is hier vir jou

in my hart is jy veilig. 

Ek sal jou altyd aan my tafel laat aansit,

terwyl ons teëstanders toekyk.

Ek sal jou ontvang soos ‘n eregas,

en jou oorlaai met hartlikheid.

My goedheid en liefde sal jou lewe lank by jou bly

en jy sal by my welkom wees

tot in lengte van dae.

Spinnekop

Ek is nie ‘n groot aanhanger van agtpotiges nie. Spinnekoppe laat my gril, gil en meer vloek as wat Christelik nodig is. Ek dink spinnekoppe is slegs mooi as jy hulle binnegoed kan sien… of as hulle besig is om in ‘n plas gif te verdrink.  Daar is absoluut niks romanties aan agt oë, harige lywe of skarrelende skaduwees nie.

Ek verstaan dat daar mense is wat met hulle teel en hulle selfs in hul kamers laat slaap. Mense! Tarantulas is NIE troeteldiere nie. Jy kan nie met hulle op die gras speel nie. Hulle hou jou nie in die winter warm nie. Jy kan nie langs hulle opkrul as jou hart gebreek is nie. Jy kan hulle nie vat vir ‘n stappie nie. En ek wil nou nie die verkeerde knoppie / knopie platdruk nie, maar spinnekoppe is nie gemaak om in glashokkies aangehou en gevoer te word nie. Ek verstaan dit dus nie. Dis net my opinie, natuurlik… en as jy jou bobbejaanspinnekop sit en streel, terwyl jy hier lees, is ek bly vir jou, maar ek dink nie ons sal kan vriende wees nie.

Ek is baie dankbaar dat ek in die laaste agt maande nog nie een spinnekop in ons huis gevind of gewaar het nie. Ek vermoed dis omdat spinnekoppe nie hou van trappe klim nie. In Suid-Afrika het ek al afskuwelike, afgryslike Arachnidas gedood, getrap, vermorsel en gespuit.

Ek is nie harteloos nie. Ek het een keer probeer om ‘n spinnekop in ‘n asblik vas te keer en toe buite vry te laat. Maar toe daai gogga so skarrel-skarrel oor die sypaadjie, het ek gewonder of hy my kamer sal onthou… toe trap ek hom in elk geval plat, net vir ingeval hy wraak sou wou pleeg.

 

My pa was die eerste held wat my van ‘n spinnekop gered het. Intussen het my skoonpa ook al gif aangedra, my man het ook al sy plakkie uitgetrek en selfs my boetie het al die besem betrek. Hulle is die manne wat ons gille wil beperk, ons grille kan hanteer en ons geite aanvaar. Hulle is die manne wat ons beskerm teen goggas en gedrogte, maar ook geskenke aandra en komplimente gee. Pappas wat die wêreld ‘n beter plek maak vir hul kinders: een spinnekop op ‘n slag.

Selfsug

Ek haat wasgoed. Dis ‘n nimmereindigende proses van inlaai, aansit, ophang en wegpak. Net om aan te trek, uit te trek, in die mandjie te gooi sodat ek weer kan inlaai, aansit, ophang en wegpak. Ek het al baie gewonder of skoon klere regtig so belangrik is, maar dan skop die logika weer in en besef ek dat ek nie my kinders aan maatskaplike werkers wil afstaan nie, so ek laai in, sit aan, hang op en pak weg… net sodat almal kan aantrek, uitrek en ingooi. Ons het nie die luukse van ‘n bediende nie, so die las van wasgoed word oplaas ons eie.

Ek is ook nie mal daaroor om die badkamer te skrop nie. My seun het nog nie die kuns van ‘mik’ vervolmaak nie, dus moet die vloer ten minste elke tweede dag gemop word. Krane vol tandepasta, teëls in die stort wat watermerke versamel, bruin ringe in die bad en spatsels van onaardse dinge teen die spieël. Ek het maande terug reeds ophou vrae vra, die moontlike antwoorde gee my spontaan sooibrand.

Kosmaak is nou nie juis my gunsteling tydverdryf nie. Ek is die koningin van ‘moer-by-disse’. Noedels en ‘n pot vol maalvleis. Rys en ‘n pot vol hoender. Kapokaartappels en ‘n pot vol… darem nie winter nie, maar basies alles wat in die vrieskas oorgebly het. Dit voel asof die huismense konstant honger is. Nes die kombuis weer blink en al die toonbanke krummel-vry is, dan begin ek gaarmaak aan die volgende ete. Dis uitputtend.

Tussendeur moet ek lesbeplannings uitwerk, klaswerkopdragte merk, seker maak my eie kinders se huiswerk word gedoen, hare vleg, Lego bou, handoeke optel, stories lees, inkopies doen, hare sny, afstof, die wasmasjien se knoppie vasplak, die ou van die verkoeling bel, die potlode skerpmaak…

My lewe is vol lysies. Ek is skatryk oor ek daagliks die lysies kan klaarmaak. My huismense lag. Daarom lag ek ook. MAAR…

Ek kan eenvoudig nie ‘n goeie juffrou vir die kinders in my klas, ‘n goeie vrou vir my man, ‘n goeie vriendin vir my maters, ‘n goeie ma vir my eie bloedjies wees as ek nie heel eerste ‘n goeie mens vir myself is nie. So as ek tyd vat om langer in die bad te lê, slaai sonder blare maak al is ek al een wat nie van blare hou nie en die wêreld elke dag vir vyftien minute ignoreer om iets te skryf… As ek een aan per week nie help om die kinders in die bed te kry nie, ‘n middag af vat en net deur die winkels gaan loop, sonder kind of kraai… dan is ek selfsugtig. Ek koester elke sekonde daarvan, want my selfsug hou my staande. My selfsug verseker dat ek die res van die tyd sonder verwyt, die res kan help. So ja, skryf maar dat ek selfsugtige, afskeep-ma is. Spoel maar jou mond uit oor ek alleen gaan fliek het. Gooi die klippe oor ek Manlief alleen by die kinders los om te gaan inkopies doen. Kritiseer my duur Starbucks-koffie omdat ek die geld beter kon aanwend. Ek omhels my selfsug. Gereeld. En basta met die res.

Op.

Ek is op. Op soos ou toast. Op soos die sjampoe wat ek al laas week al moes vervang. Op soos ons mayonaisse. Op soos die toiletpapier in die gastebadkamer. Op soos die batterye van die voorste televisie se kontrole. Op. Opgebruik. Opgehou. Klaar. Finito.

Ek verpes dae soos vandag. Dae wat begin met ‘n dogtertjie wie se skoolklere haar skielik begin krap het, ‘n beker koffie wat op die vloer beland en jou noodsaak om ander klere aan te trek en dan is die verkeer so druk dat jy in uitlaatgasse wil verdwyn. Dae waar jy 14 minute laat is vir skool en dan ‘n stink, snotterige e-pos kry dat as dit weer gebeur, daar van jou geld afgetrek gaan word. Dae waar jy nie lus het vir klein Arabiere met reuse ego’s, ruggraatlose Britte met geen sin vir humor of selfs oulike Iere met onverstaanbare dialekte nie. Dae waar jy tè laat besef jou rekenaar se kragkabel lê tuis, jou jogurt het in jou handsak ontplof en jy in tweede pouse agterkom jy het net een oog gegrimeer. Dae waar jy 14 minute later by die skool moet bly, want jy wil om hemelsnaam net nie die bestuur se 14 minute steel nie. Dae waar jou seun ‘n vloermoer so groot gooi, dat jy fantaseer hoe jy jouself by die vierde verdieping se venster laat uitvlieg. Dae wat jou man besluit hy gaan nie direk na werk huis toe kom nie, want hy is lus vir ‘n Texan Steak saam die Amerikaners. Dae wat ek weet regtig net vol eerstewêreldprobleme is, maar ek is eenvoudig te moeg om my gekerm te regverdig aan die wat werklik suffer. Dae wat ek verlang na ‘n Ouma wat net vinnig kan kom uithelp of raadgee of selfs net sê dat alles okei sal wees.  Ja, ek verpes hierdie dag.

 

Ek verpes dat ek nie elke situasie goed kan hanteer nie. Ek verpes dat ek my humeur te vinnig verloor, sarkasties optree sonder om te dink en dat ek nie aldag beheer het oor my sesjarige se emosies of my vierjarige se woedebui nie. Wat ek egter die meeste verpes is dat  ek wil huil van moedeloosheid. Ek wil opgee, opgooi, ophou.

En die dag is nog nie verby nie. Daar is nog ten minste ses uur oor waarin wie weet wat nog alles moontlik kan verkeerd gaan. Ek sit op die bank, maak my oë toe en probeer nie gevoel van mislukking onderdruk nie. Ek laat dit opborrel, uitbruis, oorloop. Want more is alles weer op ritme. More skyn die son weer. More is die lewe weer ‘n lied waar ek na hartelus sing. Maar vir nou… vir vanaand… en vir myself… drink ek my wyn…op.

Ma(l)

Om ‘n ma te wees, beteken dat jy nie altyd al jou varkies op hok het nie. Jou albasters rol rond. Jou skroewe is los. Jy is deur die blare, hoog in die takke en jy voel dikwels soos ‘n t-hemp in ‘n tuimeldroër: onseker of jy moet krimp, rek of sommer net kreukel.

In my skamele ses jaar as ma, het ek al baie vreemde dinge gesien, gedoen, geëet, geruik en gehoor. Ek het al ervaar hoe ‘n baba van drie weke ‘n doek-ontploffing kan hê wat my laat wonder het hoeveel liter vloeibare goed in so klein mensie se binnegoed kan wegkruip.    Doeke het my al laat wonder of my kinders skelm lyke verorber, want die stank is genoeg om biochemiese oorlog te laat ontstaan. Daar was die keer toe klein Petrus ‘n halfgekoude stuk kougom in die winkelsentrum opgetel en in sy mond gedruk het, voor ek kon keer. Lehja het op haar beurt, weer ‘n wurm gekou dat jy net binnegoed sien spat. Ek het geleer dat as ‘n tweejarige vir jou ‘n tv se kontrole gee wat “trieng-trieng” lui, dan antwoord jy, voor die hel losbreek. Ek het al roosterbrood in sterretjies gedruk, eier-pannekoek gebak en spinasie met sjokolade bedien. Ek het al gegril vir alles wat deur kinders geëet word: snot, slym, badwater waarin gepiepie is en spinasie met sjokolade. Ek self het al die selfoon in die yskas gebêre, die ketel in die badkamer gekry en met pantoffels winkel toe gery… en dit eers besef toe ek in die gangetjie by die blikkieskos staan. Ek is verstrooid en deurmekaar… en toe kry ek kinders. En ek weet ek is nie die enigste vrou wat so voel nie.

Ek skryf hier, want ek het die laaste week ‘n reuse mylpaal behaal: ek kon die kleedkamer besoek sonder dat ‘n kind wou saamgaan, sonder ‘n geklop aan die deur en sonder enige onderbreking. Dit was soos ‘n klein stukkie hemel. En toe besef ek hoe kinders mens eintlik nederig hou… en dankbaar maak vir die klein oorwinnings.

Daar bestaan eenvoudig nie iets soos ‘n perfekte ma nie. Al het ons dikwels bomenslike geduld, geweldige uithouvermoë en kan ons met onderbroke slaap oorleef, maak dit ons nie vir een oomblik minder mens nie. Tog vergeet ons dit so maklik. Ek hou nie altyd van my kinders nie. Soms dryf hulle my teen die mure uit. Soms drink ek wyn net om nie soos ‘n volslae mislukking te voel nie. Soms maak hulle my so kwaad dat daar sulke swart kolletjies voor my oë begin swem. Maar meeste van die tyd, verruil ek vuil lagbekkies, taai handjies en ogies wat niks miskyk nie, vir niks. Dalk is dit hoekom daar ‘n begrip tussen ouers bestaan wat niemand ander begryp nie. Dalk is dit hoekom woorde soms oorbodig is. Dalk is dit hoekom die woord ‘mal’ met ma begin.